۱۹ ارديبهشت ۱۳۷۸؛ ۲۱ سال پيش در چنين روزی ذبيح الله صفا در لوبِک در شمال آلمان درگذشت.
ذبيح الله صفا در شهميرزاد سمنان زاده شد.
۱۴ ساله بود كه به همراه پدرش به تهران رفت و از آن هنگام پله‌های آموزش و پژوهش را به تندی بالا رفت.
۲۲ ساله بود كه نخستين كار پژوهشی‌اش را نوشت:
"در شهریور ماه سال ۱۳۱۲ شمسی نخستین مقاله تحقیقی خود را در باره جشن مهرگان به مجله مهر داده بودم. در اوایل سال ۱۳۱۳ كه مقاله مفصل نوروز را به دفتر مجله بردم به دعوت مرحوم موقر به كار دعوت شدم".
۲۵ ساله بود كه آموزگار ادبيات دبيرستان‌های تهران شد.
۳۰ ساله بود كه مجله سرشناس ادبی سخن را با همكاری پرويز خانلری گشود.
۳۱ ساله بود كه پايان‌نامه دكتری‌اش "حماسه‌سرايی در ايران" را كه مهم‌ترين سرچشمه پژوهش در اين زمينه است، نوشت و از آن زمان دانشيار و سپس استاد رشته تاريخ ادبيات در دانشگاه تهران شد.
۳۵ ساله بود كه همكاری خود را با چند مجله مانند "شير و خورشيد سرخ"، "سخن" و "دانشكده" آغاز كرد و در زمينه‌های تاريخ ادبيات و فرهنگ و دانش‌های گوناگون، پژوهيده‌هايش را ارائه داد.
او در كنار آموزش دانشگاهی و پژوهش‌های فرهنگی، عضو فعال و بلندپايه چندين نهاد فرهنگی و اجتماعی مانند يونسكو، شير و خورشيد، هيأت علمی دانشگاه، مدرسه عالی زبان‌های خارجی و كتابخانه ملی كشور بود.
او بارها به عنوان استاد مهمان در دانشگاه‌های گوناگون آمريكا و اروپا به ويژه دانشگاه هامبورگ به عنوان استاد مهمان تدريس كرد.
تأليف‌های او به فارسی و فرانسه، ترجمه‌ها و همچنين ويراسته‌های ديوان‌هايی كه او به چاپ رسانده به بيش از پنجاه جلد می‌رسند.
تاريخ هشت جلدی ادبيات او به ادبيات محض محدود نمی‌شود و نوشتارهای علمی و اجتماعی ماندگار ديگر را هم دربر می‌گيرد.
۴۱ ساله بود كه يكی از ماندگارترين آثارش "تاريخ علوم عقلی در تمدن اسلامی" را منتشر كرد كه نخستين گام موثر در نقد فرهنگی و بازانديشی گذشته در زمينه تاريخ فلسفه در سرزمين‌های اسلامی به شمار می‌آيد.
او در اين اثر در عين برشمردن بزرگان دانش و فلسفه به نارسايی‌ها و آسیب‌های نپرداختن به فلسفه در شرق نيز اشاره‌های گويا و غیرقابل انکاری دارد.
۶۵ ساله بود كه جُنگی از سروده‌هايش را منتشر كرد كه در آنها "گمنام" تخلص می‌كند:
"شبنمی افتاده از چشم شبم بر روی خاک
خانه بر دوشی گریزان صبح و شام از خانه‌ام
عمر طی شد در حدیث دوستی "گمنام" و من
همچنان از ساده‌لوحی گوش بر افسانه‌ام".
او با بروز انقلاب ۵۷ مجبور به ترك ايران و زندگی در آلمان شد.
ذبيح الله صفا در ۸۸ سالگی در شمال آلمان درگذشت.
