۲۴ ارديبهشت ۱۳۶۳؛ ۳۶ سال پيش در چنين روزی حبيب يغمايی، شاعر، پژوهشگر ادبی و روزنامهنگار، در تهران درگذشت. میگفت: «من نمیخواهم كه بعد از مرگ من افغان كنند / دوستان گريان شوند و ديگران نالان كنند.»
حبيب يغمايی در سال ۱۲۸۰ در خور از بخشهای دامغان زاده شد. پدرش از اديبان و آموزگاران دانشهای قديم بود و مقدمات ادبيات فارسی و عربی را به فرزندش آموخت.
مینويسد: «شش ساله بودم كه به مكتبخانه رفتم و در بيشتر مكتبخانههای خور درس خواندم.»
او نخست در دامغان و شاهرود طلبگی كرد و سپس در تهران به دبيرستان فرانسوی آليانس رفت و چندی در دانشسرای عالی حقوق خواند.
۲۰ ساله بود كه در اداره آمار و سپس وزارت معارف (آموزش و پرورش) استخدام شد و ۲۴ ساله بود كه نخستين كتابش "جغرافيای جندق" و سپس رمان تاريخی "دخمه ارغون" را منتشر كرد كه در ضمن روايت ماجرای عشق ناكام يك چوپان به پسر اربابش، رويدادهای زمان فتحعلیشاه قاجار را بيان میكند.
۲۷ ساله بود كه مدرسهای در زادگاهش بنيان نهاد. ۳۲ ساله بود كه با همكاری محمدعلی فروغی به ويرايش و تدوين منتخب شاهنامه و چند اثر ديگر برای دبيرستانها پرداخت.
او از نوجوانی شعر میگفت و بعدها چنان از شعرهای روان و سادهاش استقبال شد كه برخی از آنها به كتابهای دبستان راه يافتند:
«زاغكی قالب پنيری ديد
به دهان برگرفت و زود پريد.»
۴۰ ساله بود كه رفته رفته سردبيری مجلههای وزينی مانند "نامه فرهنگستان" و "آموزش و پرورش" را پذيرفت.
۴۷ ساله بود كه ماندگارترين كارش را آغاز كرد: «۱۳۲۷ شمسی یكی از سالهای درخشان زندگانی من است. در این سال مجله یغما را بنیان گذاردم و مدت ۳۱ سال مداوم و بیوقفه آن را منتشر ساختم.»
در اين مجله وزين كه نخست در خانه خود با همكاری همسر و فرزندانش تدوين و آماده میكرد، آثار جوانان و فرهيختگانی مانند سيمين دانشور، سيمين بهبهانی، ايرج افشار، فريدون توللی و رهی معيری را میآورد كه در آغاز كارشان دستی بر رسانههای ديگر كشور نداشتند. افزون بر اين سرودههای فارسی ناشناخته غير ايرانيان و همچنين سياستمدارانی مانند وثوقالدوله و قوامالسلطنه را معرفی میكرد كه گفته:
«اصل در آمد كار است نه دانستن كار
طاس اگر نيک نشيند همه کس نراد است.»
در كنار مطالب ادبی و سرودهها و ترانههای بومی به لهجههای گوناگون، "يغما" نوشتههای علمی، تاریخی، اجتماعی، جغرافیایی، روانشناسی، هنری، سياسی، انتقادی و طنز هم داشت كه اين مجموعه را دانشنامه فرهنگی ايران فراهم كرده است.
حبيب يغمايی در ۸۳ سالگی در پايتخت ایران درگذشت.