دولت‌های ایران و ونزوئلا، دو کشور تولید کننده نفت که هر دو تحت تحریم‌های یک‌جانبه ایالات متحده هستند طی هفته‌های اخیر در تلاش بوده‌اند با محکم‌تر کردن پیوندهای جغرافیایی- سیاسی میان‌شان، هم به فشارهای آمریکا بی‌اعتنایی کنند و هم مرهمی برای اقتصادهای بحران‌زده خود بیابند.
افزایش محسوس روابط ایران و ونزوئلا به روسای جمهور این کشورها - حسن روحانی در تهران و نیکلاس مادورو در کاراکاس- اجازه می‌دهد با فرو کردن انگشت خود در چشمان آمریکای "امپریالیست"، دل حامیان تندروی داخلی و کشورهای دوست و همفکر خود در جهان را به دست آوردند.
کمک‌های ایران در قالب سوخت، تکنولوژی صنعت نفت و این اواخر هم غذا، برای دولت چپ‌گرای مادورو حکم یک طناب نجات را دارد ، آن هم در شرایطی که این کشور بحران زده مدت‌هاست از کمبود بنزین، مواد غذایی اساسی و دارو رنج می‌برد و حالا هم با افت شدید خدمات عمومی و شیوع بیماری کووید ۱۹ روبرو شده است.
دولت ایران با حمایت از مادورو در برابر واشنگتن، ونزوئلا را به اهرم نفوذ خود در آمریکای لاتین که از دیرباز "حیات خلوت" آمریکا به حساب می‌آید، تبدیل می‌کند و دسترسی‌اش به منابع مختلف را افزایش می‌دهد، از طلای ونزوئلا گرفته تا درآمدهای احتمالی قاچاق مواد مخدر در آمریکای لاتین که خارج از دسترس ناظران مالی و مسئولان اجرای قانون در آمریکا به نظر می‌رسد.
با افزایش تدریجی تحریم‌های آمریکا علیه کاراکاس که حتی روسیه متحد وفادار مادورو، را هم به عقب‌نشینی وا داشت و باعث شد "رزنت"، بزرگ‌ترین شرکت نفتی این کشور در ماه مارس ونزوئلا را ترک کند، دولت مادورو بیش از پیش دست نیاز به سوی "برادر" خود ایران دراز کرده، کشوری که مثل آن‌ها با محدودیت‌های سخت‌گیرانه آمریکا علیه صادرات نفت و معاملات مالی بین‌المللی‌اش دست و پنجه نرم می‌کند.
هر چند روسیه و چین به حمایت خود از ونزوئلا ادامه داده و به ویژه برای مبارزه با بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ به این کشور کمک‌های بشردوستانه فرستاده‌اند، اما تحلیلگران معتقدند دوران وام‌های چند میلیارد دلاری دولت مادورو از متحدان بین‌المللی‌اش دیگر به سر رسیده، به ویژه حالا که این کشور تولید نفت خود در سال‌های آینده را پیش‌فروش کرده و قیمت این محصول به پایین‌ترین میزان خود در تاریخ رسیده است.
سرپیچی از واشنگتن: پروازها و محموله‌ها
روابط تهران- کاراکاس اواخر ماه آوریل رو به افزایش گذاشت، زمانی که خبر پروازهای مخفی ایران به ونزوئلا به بیرون درز کرد.
این پروازها که طبق گزارشها به منظور بازسازی پالایشگاه‌های از کارافتاده و بلااستفاده ونزوئلا، تجهیزات و تکنولوژی صنعت نفت ایران را به این کشور حمل می‌کردند، توسط ماهان ایر که گفته می‌شود با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مرتبط است، انجام می‌شد. برخی گزارشها به بیش از ۵۰ پرواز از ایران به ونزوئلا اشاره کرده‌اند.
اواسط ماه مه، خبر ۵ نفتکش ایرانی که یک میلیون و ۵۰۰ بشکه سوخت و محصولات نفتی به ونزوئلا حمل می‌کردند، تیتر اصلی رسانهها شد. این اتفاق باعث شکل‌گیری گمانه‌زنی‌هایی در رابطه با احتمال توقیف این محموله توسط نیروی دریایی آمریکا شد که رجزخوانی‌های رهبران ایران و ونزوئلا را به همراه داشت. روحانی، رییس‌جمهور ایران به آمریکا نسبت به هر گونه "محاسبه اشتباه " هشدار داد.
نفت‌کش‌های ایرانی در نهایت بدون هیچ مشکلی با اسکورت کشتی‌ها و هواپیماهای جنگی به آب‌های ونزوئلا وارد شدند تا به طور موقت مشکل کمبود سوخت گسترده در این کشور را حل کنند.
مقامات ایران و ونزوئلا و رسانه‌های دولتی این کشورها از این اتفاق به عنوان "پیروزی" در برابر تحریم‌های آمریکا و "قلدری" واشنگتن یاد کردند.
یک کارشناس ایرانی متخصص در حوزه آمریکایی لاتین به وبسایت اصلاح‌طلب "دیپلماسی ایرانی" گفت تهران می‌خواست "آستانه تحمل آمریکا" در رابطه با آنچه به گفته برخی رسانهها اولین صادرات انرژی از این کشور به آمریکای لاتین محسوب می‌شد را امتحان کند.
ایران: ستون اتکایی تازه برای مادورو
در شرایطی که مقامات ایرانی قول ارسال محموله‌های سوخت بیشتر را داده‌اند و طبق گزارشها روز ۲۱ ژوئن هم یک کشتی حامل مواد غذایی از این کشور به ونزوئلا رسیده تا انبار اولین " سوپرمارکت ایرانی" در کاراکاس را پر کند، به نظر می‌رسد ایران به جدیدترین حامی اقتصادی دولت مادورو تبدیل شده است.
روز ۲۶ ژوئن خولیو بورخس، نماینده مخالفان دولت ونزوئلا گفت ایران حالا به یکی از سه "ستون" اتکای مادورو تبدیل شده و در کنار کشور کمونیستی کوبا و "جرائم سازمان‌یافته" یافته قرار گرفته است. اشاره او به اتهاماتی است که رهبر ونزوئلا را با کارتل‌های قاچاق مواد مخدر و گروهای شورشی و جنایتکار کلمبیا مرتبط می‌داند.
الکس ساب؛ 'واسطه' ارتباط مادورو با ایران
بورخس همچنین به یک تاجر کلمبیایی لبنانی تبار به نام الکس ساب که به درخواست مقامات آمریکایی در مجمع‌الجزایر دماغه سبز دستگیر شد، اشاره کرد و او را "واسطه ارتباط مادورو با ایران و جرایم سازمان‌یافته" دانست.
رسانه‌های ونزوئلا و کلمبیا گزارش دادند که الکس ساب موقع دستگیری در دماغه سبز راهی ایران بوده است. آمریکا پیش‌تر به اتهام فساد و پولشویی برای دولت مادورو علیه او اعلام جرم کرده بود. دولت مادورو خواستار آزادی ساب شد و از او به عنوان "مأمور" خود یاد کرد.
پرداخت با طلای ونزوئلا؟
بنابر گزارشها ونزوئلا بهای کمک‌های ارسالی ایران را با طلایی می‌پردازد که از معادن واقع در منطقه جنوب شرقی کشور استخراج می‌شود
به گزارش رسانه‌های خارجی و خبرگزاری‌های غیردولتی ونزوئلا، دولت مادورو بهای محموله‌های سوخت دریافتی از ایران را با طلا پرداخت کرده. خبرگزاری بلومبرگ روز ۳۰ آوریل گزارش داد این کشور دست کم ۹ تن طلا به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار آمریکا به ایران فرستاده است.
ردیابی پرداخت‌هایی که در قالب شمش طلا صورت می‌گیرند نسبت به نقل و انتقالات مالی سخت‌تر است. تهران مدت‌هاست رویای جایگزین کردن دلار آمریکا با سایر روش‌های مبادله مالی را در سر دارد، به ویژه به این خاطر که تحریم‌های این کشور جلوی استفاده از سیستم‌های بانکی بین‌المللی که از دلار آمریکا استفاده می‌کنند را می‌گیرد و در نتیجه مانع از بازگشت درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت به کشور می‌شوند. ایران از قراردادهای دوجانبه با سایر کشورها در بازار بین‌المللی تبادل ارز (فارکس )، همینطور پول دیجیتال و طلا به عنوان روش‌های جایگزین استفاده کرده است.
با این حال در روز ۲۶ ماه مه حجت‌الله سلطانی، سفیر ایران در ونزوئلا گزارشها مبنی بر معامله سوخت با طلای ونزوئلا را تکذیب کرد. سه روز بعد به نقل از سلطانی گفته شد ایران بهای محموله‌های نفتی خود را "به طور کامل" دریافت کرده است. او حتی گفته بود احتمالا پای مبادله سوخت با مواد غذایی هم در میان بوده است، محصولاتی نظیر قهوه و کاکائو که هردو از محصولات ونزوئلا هستند.
این در حالی است که آخرین کشتی ایرانی به مقصد ونزوئلا حامل محصولات غذایی به این کشور بوده و عکس آن اتفاق نیفتاده است.
خوان گایدو، رهبر مخالفان دولت ونزوئلا که بیش از ۵۰ کشور از جمله آمریکا و اعضای اتحادیه اروپا او را به عنوان رییس جمهور موقت این کشور به رسمیت می‌شناسند، مادورو را متهم کرده که بهای سوخت ارسالی از ایران را با "طلای خون" پرداخت کرده، طلایی که به گفته او به شکل غیرقانونی و با کمک گروه‌های شورشی و جنایتکار کلمبیایی از معادل ونزوئلا استخراج شده است.
فراتر از سوخت و غذا؟
طناب نجاتی که ایران برای دولت مادورو پرتاب کرده، هر چند فرصتی موقت در اختیار این کشور گذاشته اما مشخص نیست چه اندازه تأثیرگذار خواهد بود و چه مدت دوام خواهد داشت.
رسانه‌های طرفدار مخالفان دولت ونزوئلا اعلام کرده‌اند که طبق نظر کارشناسان یک میلیون و ۵۰۰ بشکه نفت ارسالی از سوی ایران نه حتی چند ماه که تنها چند هفته دوام خواهند داشت.
با این حال تلویزیون دولتی ونزوئلا، "وی‌تی‌وی" روز یک ژوئن به نقل از یک سخنگوی ایرانی گفت این کشور قصد دارد محموله‌های بیشتری به ونزوئلا بفرستد.
در این میان گزارش‌های تایید نشده رسانه‌های مخالف دولت ونزوئلا از این خبر می‌دهد که کمک ایران به این کشور می‌تواند فراتر از سوخت و غذا باشد.
روز ۲۲ ژوئن، روزنامه "ال‌ناسیونال" که از رسانه‌های مخالف دولت است، پست توییتری خولیو بورخس را منتشر کرد. او در توییتر خود نوشته بود اطلاعاتی مبنی بر این که " مشاوران نظامی ایران برای نیروهای مسلح ونزوئلا دوره‌های تبلیغات و جنگ طولانی مدت برگزار کرده‌اند" دریافت کرده است.
سایت خبری "لا‌پاتیا"، از دیگر رسانه‌های مخالف دولت هم روز ۲۰ ماه مه به نقل از از یکی از دستیاران گایدو به نام ایوان سیمونوویس نوشته شرکت هوایی ماهان ایر ایران که به گفته او با سپاه پاسداران جمهوری اسلامی در ارتباط است به مادورو کمک کرده یک "مرکز عملیات" در دماغه سن رومان واقع در شبه جزیره پاراگوانا در شمال ونزوئلا بسازد تا بر ارتباطات هوایی و دریایی "نظارت" کند.
