در جنگ جهانی دوم، سربازان آلمانی به هر کشوری که می رسیدند، یکی از نخستین ماموریت های آنان، شناسایی یهودیان و محل اقامت آنان بود. مرحله بعدی آن بود که محدودیت های شدیدی برای این یهودیان برقرار می کردند و به مصادره اموال آنان و محل کسب و کارشان می پرداختند و در مرحله بعدی، آن ها را به اردوگاه های مرگ منتقل می ساختند تا آنان را نبود سازند.
نازی ها در اجرای این برنامه شیطانی، که در تاریخ بشریت سابقه ندارد، از همکاری مزدوران محلی و یهود ستیزان و آنانی که طمع تسلط بر اموال یهودیان را داشتند برخوردار می شدند. اما در همان حال بشردوستانی نیز بودند که با به خطر انداختن جان خود، یهودیان را پنهان می ساختند و از آن ها محافظت می کردند تا به دست سربازان نازی نیفتند. در بسیاری ای موارد، اگر سربازان نازی این مخفیگاه را می یافتند، اهالی خانه را نیز همراه با یهودیان بازداشت کرده و آنان را به گلوله می بستند.
همچنین مواردی به وقوع پیوست که دیپلمات های کشورهای مختلف که در کشورهای تحت تسلط نازی ها خدمت می کردند، با اعطای گذرنامه و یا اوراق هویت جعلی به یهودیان، می کوشیدند آنان را از چنگال آلمان نازی فراری دهند.
یکی از این نیکوکاران، که نام او تا ابد در تاریخ انسانی به یادگار خواهد ماند، کاردار سفارت ایران در پاریس زنده نام عبدالحسین سرداری بود.
سرداری در دورانی که ارتش نازی بر بخش اعظم فرانسه مسلط شده بود، در حالی که سفارت خانه ایران در فرانسه به ناحیه ای انتقال یافت که ظاهرا از استقلال برخوردار بود، به عنوان کنسول ایران در پاریس باقی ماند و به تلاش پرداخت تا یهودیان ایرانی را از دستگیری توسط نازی ها در امان بدارد. او حتی با مقامات آلمانی که ماموریت گردآوری و قتل یهودیان داشتند به مکاتبه پرداخت و این استدلال را مطرح ساخت که یهودیان ایرانی، یهودی نیستند بلکه یک قوم ایرانی هستند که پیرو آیین حضرت موسی می باشند و موسوی یا به زبان فرانسه مُزائیک نامیده می شوند و از نظر نژادی، ایرانی محسوب می شوند.
در آن سال ها مسئول اصلی نابودی یهودیان در آلمان نازی، افسری به نام آدولف آیشمن بود که سال ها پس از جنگ جهانی دوم، هنگامی که با هویت جعلی در آرژانتین زندگی می کرد، توسط اسرائیلیانی که در پی شکار نازی ها بودند ربوده شد و به اسرائیل منتقل گردید و محاکمه و اعدام شد.
منشه امیر که در جریان محاکمه آدولف آیشمن به عنوان خبرنگار روزنامه کیهان تهران حضور داشت، می گوید که در جریان محاکمه، دادستان سندی به دادگاه ارائه کرد که در آن، عبدالحسین سرداری کاردار وقت ایران در پاریس، در مکاتبات متعددی با آدولف آیشمن می کوشید او را متقاعد سازد که یهودیان ایرانی از نژاد یهودیان نیستند و نباید به اردوگاه های مرگ انتقال یابند. امیر می گوید که به موجب اسنادی که به دادگاه اورشلیم ارائه گردید، به دنبال این مکاتبات عبدالحسین سرداری با آیشمن بود که این افسر نازی دستور داد یک هیات علمی برای بررسی این ادعا به پژوهش بپردازد. از نتایج بررسی، اطلاعاتی در دست نیست.
زنده نام سرداری، در طول خدمت خود به عنوان کاردار ایران در سفارت این کشور در پاریس، اقدام انسان دوستانه مهمتری را نیز انجام داد و آن اعطای گذرنامه به یهودیان ایرانی و غیرایرانی بود که قصد خروج از فرانسه را داشتند تا از مرگ حتمی نجات یابند.
پس از پایان جنگ جهانی دوم، عبدالحسین سرداری در پایان ماموریت دیپلماتیک خود به تهران بازگشت و در وزارت خارجه مورد محاکمه و توبیخ قرار گرفت که چرا بدون اطلاع و اجازه وزارت خارجه، به اعطای گذرنامه به افراد پرداخته بود. سرداری قاطعانه از این کار انسان دوستانه خود دفاع کرد.
عبدالحسین سرداری ۳۹ سال پیش، در سال ۱۹۸۱ میلادی در لندن درگذشت. یادش برای همیشه پاینده باد.
