به رغم افزایش مجدد ابتلا به کرونا در روزهای اخیر، مراسم نماز جمعه در برخی از شهرهای ۲۳ استان ایران بار دیگر برگزار شد. زمزمه‌هایی نیز درباره برگزاری راهپیمایی قدس به گوش می‌رسد گرچه گفته می‌شود احتمال آن زیاد نیست.
چند روز پس از تائید رسمی شیوع ویروس جدید کرونا در ایران و با شدت گرفتن روند گسترش آن برگزاری مراسم نماز جماعت از دومین جمعه اسفند ماه در مرکز اغلب استان‌ها و شهرهای بزرگ متوقف شد.
این محدودیت بعدا به مرکز تمام استان‌ها تعمیم داده شده و همچنان برقرار است اما از جمعه این هفته (۱۹ اردیبهشت/ هشتم مه) برگزاری نماز جمعه در برخی شهرهای ۲۳ استان دوباره آزاد شده است.
رئیس جمهوری، حسن روحانی حدود دو هفته پیش که روند ابتلا و مرگ بر اثر بیماری کووید- ۱۹ در ایران و مطابق آمار رسمی نزولی شده بود، وعده داد در مناطقی که وضعیت آنها "سفید" ارزیابی می‌شود زیارتگاه‌ها بازگشایی شوند و ممنوعیت برپایی نماز جمعه لغو شود.
تحقق این وعده در روزهایی رخ داده که دست‌کم از روند نزولی ابتلا به ویروس کرونا دیگر خبری نیست. شیوع کرونا در ایران در نیمه اول فروردین بسیار شدید بود و در برخی روزها به بیش از سه هزار ابتلای جدید نیز می‌رسید. این میزان در نیمه دوم ماه رو به کاهش گذاشت.
این روند کاهشی با نوسان‌هایی در ماه بعد ادامه یافت تا روز ۱۳ اردیبهشت که وزارت بهداشت تعداد مبتلایان جدید به ویروس کرونا را ۸۰۲ نفر اعلام کرد که کمترین میزان در حدود یک ماه و نیم گذشته بود.
دوبرابر شدن شمار مبتلایان در شش روز
در شش روز اخیر روند کاهشی تعداد مبتلایان شناسایی شده کاملا برعکس شده و مطابق تازه‌ترین آمار وزارت بهداشت شمار مبتلایان جدید به بیماری کووید- ۱۹ در این فاصله نزدیک به دو برابر شده است.
کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت در تازه‌ترین نشست خبری روزانه خود اعلام کرد در ۲۴ ساعت منتهی به نیمروز ۱۹ اردیبهشت "بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی" هزار و ۵۵۶ بیمار جدید مبتلا به کووید- ۱۹ در ایران شناسایی شده که ۷۱ نفر بیشتر از روز گذشته بوده است.
به گفته جهانپور به این ترتیب تعداد مبتلایان شناسایی شده به ویروس کرونا در ایران تا ظهر جمعه به ۱۰۴ هزار و ۶۹۱ نفر رسید. تعداد قربانیان نیز با ۵۵ مورد جدید مرگ بر اثر کووید- ۱۹ به شش هزار و ۵۴۱ نفر رسیده است.
افزایش مبتلایان به رغم ثابت ماندن تعداد آزمایش
برخی مسئولان بالا رفتن مجدد آمار مبتلایان را به افزایش آزمایش تشخیص ابتلا به کرونا نسبت می‌دهند. آمار رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد دست‌کم در چهار روز بعد از ۱۳ اردیبهشت که روند ابتلا با یک نوسان جزئی افزایشی بوده تعداد آزمایش‌ها با میانگین روزهای قبل تفاوتی نداشته است.
بر پایه آمار وزارت بهداشت در روزهای گذشته، مانند هفته‌های اخیر، روزانه بین ۹ تا ۱۲ هزار آزمایش تشخیص بیماری کووید- ۱۹ در ایران انجام شده است؛ این میزان تنها در دو روز گذشته به ۱۳ هزار و ۵۰۰ و حدود ۱۴ هزار افزایش یافته است.
نکته دیگر این که در روزهای سه شنبه و چهارشنبه تعداد آزمایش تقریبا یکسان و کمتر از ۱۲ هزار مورد بوده اما مبتلایان شناسایی شده در روز چهارشنبه تقریبا ۳۶۰ نفر بیشتر از روز قبل بوده‌اند.
با وجود این روند، شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور به تازگی با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرده که بر اساس فهرست رسمی و اعلامی از سوی ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا، از ۱۹ اردیبهشت "در ۲۳ استان و ۱۳۲ شهرستان، مجموعاً ۲۹۴ نقطه" نماز جمعه دوباره برگزار می‌شود.
ظاهرا این شهرها همان‌هایی هستند که حسن روحانی آنها را مناطق سفید خوانده بود و شامل جاهایی می‌شوند موارد ابتلا و مرگ در آنها به ازاری هر صد هزار نفر فراتر از یک نباشد.
گمانه‌زنی درباره فشار برای رفع محدودیت‌ها
این گونه رفع محدودیت‌ها برای مراسم مذهبی و بازگشایی مکان‌های زیارتی در بسیاری دیگر از کشورها نیز با توجه به مهار نسبی شیوع کرونا رخ داده و امر کم‌سابقه‌ای نیست.
با این همه برخی منتقدان آمار رسمی در مورد شیوع کرونا در ایران را، از جمله به دلیل عدم تناسب میزان آزمایش تشخیص با جمعیت فراتر از ۸۲ میلیون نفری باورپذیر نمی‌دانند و معتقدند فشار نهادها و شخصیت‌های بانفوذ مذهبی در برگزاری مجدد نماز جمعه و بازگشایی زیارتگاه‌ها بی‌تاثیر نبوده است.
وزارت بهداشت بارها هرگونه اعمال فشار برای رفع محدودیت‌های نماز جمعه و زیارتگاه‌ها را تکذیب کرده اما شواهدی وجود دارد که می‌تواند به وجود این فشارها تعبیر شود.
تعطیلی نماز جمعه هفتم اسفند توسط سعید نمکی، وزیر بهداشت به عنوان رئیس وقت ستاد ملی مبارزه با کرونا پیشنهاد شد که شورای سیاستگذاری ائمه جمعه با کمی تعلل هشتم اسفند با آن موافقت کرد.
مقاومت ائمه جمعه تا آخرین دقایق
حجت‌الاسلام محمود سیاح، مسئول دفتر شورای سیاستگذاری ائمه جمعه استان تهران همان هشتم اسفند به خبرگزاری ایسنا گفته بود تصمیم‌گیری نهایی در مورد برگزاری یا عدم برگزاری نماز جمعه بر عهده این شورا خواهد بود اما به نظرات کارشناسایی وزارت بهداشت هم توجه می‌شود.
او در اظهاراتی که بوی برگزاری نماز جمعه را می‌داد گفته بود: «تهمیداتی برای مصلی‌هایی که در آن نماز جمعه برقرار می‌باشد انجام شده است؛ کلیه صحن‌ها، سرویس‌های بهداشتی، سرویس‌های ایاب و ذهاب و وسایلی که مردم با آن ممکن است ارتباط داشته باشند، ضد عفونی خواهد شد که موارد اولیه آنها نیز انجام شده است.»
با این همه، اندکی بعد سرانجام شورای سیاستگذاری ائمه جمعه سراسر ایران با انتشار بیانیه‌ای از لغو مراسم نماز جمعه در تهران و مرکز ۲۲ استان دیگر خبر داد.
این تصمیم با انتقاد برخی امامان جمعه روبرو شد. احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد و نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی همان زمان گفت که از تصمیم گرفته شده در مورد تعطیلی نماز جمعه در مرکز ۲۳ استان ایران "اطاعت" می‌کند اما آن را غیرقابل توجیه می‌داند.
مراسم روز قدس و ترفندهای جایگزین
با برگزاری مجدد نماز جمعه در برخی استان‌ها، زمزمه احتمال برپایی مراسم "روز قدس"، در آخرین جمعه ماه رمضان (دوم خرداد) نیز به گوش می‌رسد. گرچه مسئولان بهداشتی معتقدند در مراکز استان‌ها، به خصوص در تهران که هنوز میزان شیوع کرونا در آنها شدید است امکان برگزاری تجمع‌های بزرگ وجود ندارد.
رمضان شریف، سخنگوی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی چند روز پیش گفت "به احتمال زیاد" امکان برگزاری راهپیمایی روز قدس در تهران وجود ندارد و در این صورت برگزاری آن در دیگر شهرها هم احتمالا منتفی خواهد بود.
راهپیمایی روز قدس که به عنوان حمایت از جنبش و مردم فلسطین برگزار می‌شود برای جمهوری اسلامی که خود را پرچمدار "محور مقاومت" معرفی می‌کند جنبه تبلیغاتی زیادی دارد.
سخنگوی سپاه به خبرگزاری تسنیم گفت: «همان‌طور که بسیاری از مراسمات و اماکن مذهبی تعطیل شد، ایرادی ندارد قاطعانه اعلام کنیم که امسال مراسم راهپیمایی روز قدس برگزار نخواهد شد، اما از راه‌های دیگر می‌توان روز قدس را در سطح ملی و بین‌المللی گرامی داشت و می‌توانیم از پتانسیل فضای مجازی در این زمینه به‌خوبی استفاده کنیم.»
در حالی که شریف فضای مجازی را امکان مناسبی برای برگزاری مراسم روز قدس معرفی کرده، برخی دیگر از نهادهای بانفوذ مانند سازمان تبلیغات اسلامی همچنان در مقابل لغو کامل آن مقاومت می‌کنند.
نصرت‌الله لطفی، قائم مقام شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی ۱۴ اردیبهشت در یک کنفرانس ویدئویی با دبیران استانی این شورا "راهپیمایی مجازی" را مکمل دیگر برنامه‌ها عنوان کرد.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، لطفی در این کنفرانس گفت: «روز قدس تعطیل ناپذیر است و این روز جهانی با گزینه‌های مختلف و با هماهنگی لازم در سطح کشور برگزار خواهد شد.» او می‌گوید تا کنون بیش از ۱۲۰ طرح برای برگزاری این مراسم تهیه و مطالعه شده اما تصمیم نهایی بعدا گرفته خواهد شد.
قائم مقام شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی گفته سه طرح اصلی برای برگزاری مراسم روز قدس وجود دارد که یکی از آنها برگزاری راهپیمایی مانند سال‌های گذشته پس از نماز جمعه در شهرهایی است که اجازه این کار را دارند.
"راهپیمایی خودرویی و پرچم‌سوزی مجازی"
او "راهپیمایی خودرویی" را دومین طرح عنوان کرد و گفت: «بر اساس این طرح خانواده‌ها سوار بر خودرو و با رعایت فاصله اجتماعی در راهپیمایی شرکت خواهند کرد.»
لطفی طرح سوم را استفاده از فضای مجازی به عنوان مکمل دو طرح دیگر معرفی کرد و خواستار آن شد که کاربران اینترنت در این روز "با برافراشتن پرچم فلسطین" پرچم آمریکا و اسرائیل را به آتش بکشند.
به گزارش ایرنا رمضان شریف که به عنوان عضوی از شورای هماهنگی در این کنفرانس شرکت داشت پیشنهاد کرد: «برخی شخصیت‌های فلسطینی مانند اسماعیل هنیئه به عنوان مهمان دعوت شود تا بهره رسانه‌ای نیز داشته باشیم.»
او با اشاره به اهمیت تبلیغات در این مراسم پیشنهاد دیگری مطرح کرد مبنی بر این که می‌توان در مساجدی که محل شروع راهپیمایی‌های بزرگ در تهران و دیگر کلانشهرها بوده‌اند با حضور نمایندگانی از اقشار مختلف جامعه "با به همراه داشتن نمادهایی از فلسطین" برنامه‌هایی را اجرا کرد. او افزود "رسانه‌ها نیز می‌توانند به انعکاس این برنامه‌ها بپردازند".
به این ترتیب نهادها و دستگاه‌های حکومتی ظاهرا سرگرم برنامه‌ریزی هستند که اگر راهپیمایی روز قدس در تهران و کلانشهرها به دلیل نگرانی از اوج گرفتن دوباره شیوع کرونا برگزار نشد، بتوانند با برنامه‌های مختلف و پوشش رسانه‌ای آن دست‌کم به تبلیغات مرسوم در این روز ادامه دهند.
با توجه به افزایش موارد ابتلا به بیماری کووید- ۱۹ در روزهای گذشته، به نظر می‌رسد دست‌کم در تهران که مرکز توجه رسانه‌های داخلی و خارجی است مراسم قدس امسال به هر ترتیب مانند ۴۱ سال دوران حیات حکومت جمهوری اسلامی نخواهد بود.
