۸ ماه مه ۱۹۴۵، میلیون ها کشته و یک قاره ویرانه؛ ۷۵ سال پیش در چنین روزی جنگ جهانی دوم در اروپا به پایان رسید. در بسیاری از کشورها این روز "روز رهایی" اعلام شده است و تعطیل. اما در آلمان تنها در برلین تعطیل عمومی است.
برلین، پایتخت آلمان، روز هشتم ماه مه شاهد برگزاری جشن هفتاد و پنجمین سالگرد پیروزی نیروهای متفقین بر ارتش ناسیونال سوسیالیست آلمان نازی است.
بسیاری در آلمان خواستار اعلام تعطیل عمومی در سراسر این کشور برای برگزاری سالگرد "روز رهایی" شده بودند، اما تنها در شهر برلین به این مناسبت امسال همه اماکن دولتی و غیر دولتی بسته است.
به دلیل شیوع کرونا برنامه های مفصل پیش بینی شده در جلوی دروازه براندنبورگ و یا سایر اماکن تاریخی برلین قابل اجرا نیستند. با لغو همه پروژه های برنامه‌ریزی شده به عنوان برنامه جایگزین ، نمایشگاه مجازی "به سوی برلین" از دوم ماه مه تا دوم سپتامبر در این شهر برگزار می‌شود.
اگرچه اتحادیه‌های کارگری و حزب چپ آلمان خواستار اعلام تعطیل عمومی ۸ ماه مه امسال بودند ولی این روز در سایر ایالت های فدرال یک روز کار عادی است.
پیش از اتحاد دو آلمان در سی سال پیش در جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرقی) در فاصله سالهای ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۷ و سپس از سال ۱۹۸۵ به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی بر نیروهای آلمان نازی این روز به صورت رسمی یک روز تعطیل بود.
"روز رهایی" تاریخی آلمان
در شب هشتم به نهم ماه مه ۱۹۴۵ ، ویلهلم کایتل، فرمانده ارشد آلمان نازی و سایر سران ارتش وقت آلمان در محل کازینوی افسران در منطقه کارلس‌هورست در برلین قرارداد تسلیم ارتش ناسیونال سوسیالیست را به امضا رساندند.
درست پس از امضای این سند بود که آتش سلاح ها در اروپا خاموش شد و ۸ ماه مه به عنوان روز پایان جنگ جهانی دوم و رهایی از چنگال شوم ناسیونال سوسیالیسم در آلمان در تاریخ باقی ماند.
پایه بحث های امروزی در آلمان در باره روزی که امپراتوری نازی سرانجام پس از گذشت حدود شش سال از جنگ و برجای گذاشتن میلیون ها کشته مجبور به پذیرش شکست شد، هنوز هم بر مبنای یک سخنرانی تاریخی است که سال ۱۹۸۵ ایراد شد.
۸ مه آن سال در مراسمی که به مناسبت چهلمین سالگرد تسلیم بی قید و شرط سران ارتش آلمان نازی در مجلس آلمان برگزار شد ریچارد فون وایتسکر، رئیس جمهوری وقت آلمان، گفت: «۸ مه روز رهایی بود، روزی که همه ما را از سیستم غیر انسانی استبداد ناسیونال سوسیالیستی آزاد کرد.»
بحث ها بر سر عنوان "روز رهایی"
با وجود پیشینه تاریخی روز هشتم ماه مه اما در این روزها در آلمان برخی استفاده از عنوان "روز آزادی" و یا "روز رهایی" را برای این روز درست نمی‌دانند. به عنوان نمونه یوهانس هورتر ، تاریخدان آلمان که در موسسه "تاریخ معاصر آلمان" مشغول به کار است، هشدار می دهد که نباید با "بی دقتی" از اصطلاح "رهایی آلمانی‌ها" در مه ۱۹۴۵ استفاده کرد.
او میگوید: «اگر در نظر بگیریم جنایتهایی که در آن زمان به رهبری آدولف هیتلر انجام گرفت مورد حمایت میلیونها آلمانی قرار گرفته است، مفهوم "رهایی" با توجه به آنچه که امروزه توسط نیروهای راست گرا انجام می شود زیر سوال می‌رود.»
به گفته این تاریخدان خیلی از آلمانی هایی که از رژیم هیتلر و جنایات او پشتیبانی می‌کردند تنها با استفاده از نیروی نظامی بود که حاضر شدند شکست خود را بپذیرند و اندیشه جنونآمیز ناسوسیال سوسیالیستی را رها کنند.
هورتر گوشزد می کند آنچه که برای ما مهم است "در واقع رهایی از یک ایدئولوژی جنایتکار مبتنی بر جنگ ، ناسیونالیسم ، شوونیسم و جنون نژادی" است.
انتقاد حزب آلترناتیو برای آلمان از اعلام روز تعطیل
الكساندر گآولند، رئیس فراکسیون پارلمانی حزب پوپولیست "آلترناتیو برای آلمان" (AfD) از اعلام تعطیل عمومی سالروز پایان جنگ جهانی دوم در برلین انتقاد کرد و گفت که همراه با شادی آزادسازی زندانیان اردوگاه کار اجباری ، نباید رنج بسیاری از افراد دیگر فراموش شود.
گآولنددر گفت و گو با شبکهRND گفت: «هشتم ماه مه نباید روز تعطیل باشد زیرا این روز، روز دوگانه‌ایست. این روز آزادی برای زندانیان اردوگاه کار اجباری بود. اما همین‌طور روز شکست کامل آلمان، روز از دست دادن بخش‌های بزرگی از آلمان و از دست‌دادن فرصت‌ها بود ".
رهبر معنوی حزب آلترناتیو برای آلمان همچنین افزود که هشتم ماه مه "نمی تواند روز خوشی برای آلمان باشد و به طور یقین چیزهای مثبتی در این روز وجود دارد که باید به خاطر سپرد ، اما زنانی که در برلین مورد تجاوز قرار گرفتند آن را متفاوت از زندانیان اردوگاه کار اجباری می‌بینند.»
این در حالی است که بازماندگان هولوكاست و همچنین رئیس كمیته آشویتس در آلمان در نامه سرگشاده ای به فرانك والتر اشتاین مایر، رئیس جمهوری آلمان و آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور خواستار شناخته شدن ۸ ماه مه به عنوان "یک روز تعطیل دائم در آلمان و روز رهایی از ناسیونال سوسیالیسم در کشور" شده‌اند.
سوسیال دموکرات ها "تعطیل رسمی" نه، ولی ...
زازکیا اسكن، یکی از رهبران حزب سوسیال دموکرات آلمان در گفت و گو با دویچه وله گفت که ۸ مه به عنوان یك روز یادبود باید گرامی داشته شود اما نباید الزاماَ "تعطیل رسمی" اعلام شود.
اسکن گفت که اگر این روز تعطیل اعلام شود مثل یکی دیگر از روزهای عادی، یکی دیگر از تعطیلاتی است که هر سال جشن گرفته می‌شود اما در این مورد مهم این است که "این روز یادآور آن باشد که حفظ صلح یک امر طبیعی عادی نیست بلکه یک کار مداوم است".
اسكن گوشزد كرد: «اگر اکنون ۳۵ سال بعد از سخنرانی وایتسکر دوباره توسط برخی از شخصیت‌های حزب آلترناتیو برای آلمان این روز زیر سوال قرار می‌گیرد، ما متوجه می‌شویم که برگزاری روز یادبود و فرهنگ یادآوری چنین تاریخی به وضوح تا چه حد ضروری است و نشان‌دهنده مسئولیت ما در مورد قربانیان هولوکاست است.»
خواست چپ ها برای اعلام تعطیل ۸ مه
برند ریکسینگر، رهبر حزب چپ آلمان موافق اعلام ۸ ماه مه به عنوان روز تعطیل سراسری است. او گفت که این روز باید به مناسبت روز "رهایی از ناسیونال سوسیالیسم" شناخته شود. ریکسینگر روز چهارشنبه ۶ مه در مصاحبه با دویچه وله اظهار داشت: «باید از این روز تاریخی استفاده شود تا مطمئن شویم که هرگز چنین چیزی تکرار نخواهد شد.»
ریکسینگر به وضوح در پاسخ به سخنان سیاستمداران پوپولیست راست گرای حزب آلترناتیو برای آلمان گفت که ۸ مه را روز شکست برای آلمان نمی‌داند. او گفت: «من فکر می‌کنم این یک شکست نیست، در واقع رهایی از وحشتناک ترین رژیمی است که ما تاکنون داشته‌ایم ، رهایی از جنگی است که ۶۰ میلیون کشته بر جای گذاشت و در آن میلیون ها نفر در اردوگاه‌های کار اجباری کشته شدند.»
رهبر حزب چپ آلمان تاکید کرد که به ویژه در شرایط امروزی که "ما دوباره با نژادپرستی و بیگانه ستیزی مواجه هستیم" حفظ خاطره پایان جنگ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و همه این رویدادها "به ما هشدار می‌دهند و می‌گویند که باید بیش از پیش مراقب باشیم".
