شیوع ویروس کرونا به چین فرصت داد تا از ناتوانی آمریکا در خاورمیانه بهره گیرد و جای پای خود را در این منطقه محکم‌تر کند. تا قبل از بحران کرونا، انفعال آمریکا در خاورمیانه به نفع روسیه تمام شده بود، اما چین رفته رفته ابتکار عمل را به دست گرفت. در سایت اینترنت روزنامۀ لوموند، ژان پیر فیلیو مورخ و کارشناس خاورمیانه، نقش فزایندۀ چین را در این منطقه بررسی کرده است.
تا اوایل سال جاری میلادی، چین بیشتر بر طرح بزرگ خود معروف به "راه ابریشم" متمرکز بود و به روسیه نیز اجازه می‌داد که از غیبت آمریکا استفاده کند و در سوریه آزادی عمل کامل داشته باشد.
چین از سال ٢٠١۵ که نخستین واردکنندۀ جهانی نفت شد، نزدیک به ۴٠درصد از نیاز خود را از کشورهای خاورمیانه می‌خرد. پکن در عین حال مراقب است که تنوع فروشندگان را حفظ کند و به ترتیب از عربستان، عراق، عمان، ایران، کویت و امارات نفت وارد می‌کند.
اما گذشته از دلمشغولی تأمین انرژی، استراتژی درازمدت چین در خاورمیانه بر حمایت جدّی از همۀ رژیم‌های منطقه استوار است. به نوشتۀ ژان پیر فیلیو "این همبستگی میان رژیم‌های دیکتاتوری"، به خوبی از خلال بده بستان‌های پکن با کشورهای منطقه به وضوح دیده می‌شود. حتی زمانی که گفته شد ویروس کرونا در شهر قم به واسطۀ چینی‌ها پخش شده، پکن در روابط خود با تهران هیچگونه تغییری ایجاد نکرد. اصولاً در تمامی موضع‌گیری‌های ضدآمریکایی، چینی‌ها پیوسته در کنار جمهوری اسلامی بوده‌اند.
ویروس کرونا: فرصتی برای تبلیغ
چین نه تنها با ارسال ماسک به کشورهای مختلف تبلیغات زیادی به نفع خود به راه انداخت که همکاری‌های جدی‌تری را با برخی کشورهای خاورمیانه پایه‌ریزی کرد. به عنوان مثال، وزارت دفاع اسرائیل یازده هواپیمای حامل تجهیزات بیمارستانی از چین وارد کرده است.
اما همۀ این اقدامات تبلیغی-اقتصادی با فعالیت‌های دیپلماتیک و گفتمان سیاسی تهاجمی پکن همراه است. به نوشتۀ ژان پیر فیلیو، دولت چین با لحنی تند و کم‌سابقه، همۀ دموکراسی‌های غربی را به ناتوانی در برابر ویروس کرونا متهم می‌کند. این رفتار تهاجمی که به استراتژی "گرگ جنگنده" معروف شده (با اشاره به برخی فیلم‌های چینی که شدیداً لحن ناسیونالیستی دارند)، به ویژه در کشورهای خاورمیانه، آمریکا را سخت هدف گرفته است.
ژان پیر فیلیو یادآوری می‌کند که در روز ٣٠ آوریل/١١ اردیبهشت، شی جین پینگ رئیس جمهوری چین به همتای ایرانی خود اطمینان داد که تا پیروزی نهایی علیه اپیدمی کووید ١٩، ایران از پشتیبانی کامل چین برخوردار خواهد بود. در مقابل، حسن روحانی نیز پیروزی‌های بزرگ چین را در عرصۀ مبارزه با کرونا تبریک گفت.
ژان پیر فیلیو معتقد است که اینک چین از "برخوردهای سخت‌تر" در خاورمیانه ابایی ندارد و می‌داند که در این منطقه کینه‌های ضدآمریکایی بسیار زیادی انباشته شده است. حتی عربستان سعودی هم از دونالد ترامپ دل خوشی ندارد.
روسیه هم تاکنون با حمایت از بشار اسد، از عقب‌نشینی آمریکا فراوان بهره برده بود. اما جنگ قدرت در درون رژیم دمشق و ناتوانی مسکو در ایجاد ثبات و امنیت در سوریه، باعث شده که محبوبیت مسکو در این کشور رو به افول نهد.
بدین ترتیب، کم‌رنگ شدن نقش بین‌المللی روسیه در زمانۀ کرونا، به چین امکان داده است تا بیشتر به خاورمیانه نفوذ کند و به سیاست خود در این منطقه که تاکنون اساساً گرایش اقتصادی داشت، رنگی سیاسی بدهد: گرایشی که به احتمال زیاد در دراز مدت باقی خواهد ماند.
